(15-16) ปริมณฺฑลอโนนมชณฺณุปริมสนลกฺขณานิ

[222] ‘‘ยมฺปิ , ภิกฺขเว, ตถาคโต ปุริมํ ชาติํ ปุริมํ ภวํ ปุริมํ นิเกตํ ปุพฺเพ มนุสฺสภูโต สมาโน มหาชนสงฺคหํ [มหาชนสงฺคาหกํ (ก.)] สเมกฺขมาโน [สมเปกฺขมาโน (ก.)] สมํ ชานาติ สามํ ชานาติ, ปุริสํ ชานาติ ปุริสวิเสสํ ชานาติ – ‘อยมิทมรหติ อยมิทมรหตี’ติ ตตฺถ ตตฺถ ปุริสวิเสสกโร อโหสิฯ โส ตสฺส กมฺมสฺส กฏตฺตา…เป.… โส ตโต จุโต อิตฺถตฺตํ อาคโต สมาโน อิมานิ ทฺเว มหาปุริสลกฺขณานิ ปฏิลภติฯ นิคฺโรธ ปริมณฺฑโล จ โหติ, ฐิตโกเยว จ อโนนมนฺโต อุโภหิ ปาณิตเลหิ ชณฺณุกานิ ปริมสติ ปริมชฺชติฯ

‘‘โส เตหิ ลกฺขเณหิ สมนฺนาคโต สเจ อคารํ อชฺฌาวสติ, ราชา โหติ จกฺกวตฺตี…เป.… ราชา สมาโน กิํ ลภติ ? อฑฺโฒ โหติ มหทฺธโน มหาโภโค ปหูตชาตรูปรชโต ปหูตวิตฺตูปกรโณ ปหูตธนธญฺโญ ปริปุณฺณโกสโกฏฺฐาคาโรฯ ราชา สมาโน อิทํ ลภติ…เป.… พุทฺโธ สมาโน กิํ ลภติ? อฑฺโฒ โหติ มหทฺธโน มหาโภโคฯ ตสฺสิมานิ ธนานิ โหนฺติ, เสยฺยถิทํ, สทฺธาธนํ สีลธนํ หิริธนํ โอตฺตปฺปธนํ สุตธนํ จาคธนํ ปญฺญาธนํฯ พุทฺโธ สมาโน อิทํ ลภติ’’ฯ เอตมตฺถํ ภควา อโวจฯ

[223] ตตฺเถตํ วุจฺจติ –

‘‘ตุลิย ปฏิวิจย จินฺตยิตฺวา,

มหาชนสงฺคหนํ [มหาชนํ สงฺคาหกํ (ก.)] สเมกฺขมาโน;

อยมิทมรหติ ตตฺถ ตตฺถ,

ปุริสวิเสสกโร ปุเร อโหสิฯ

‘‘มหิญฺจ ปน [สมา จ ปน (สฺยา.), ส หิ จ ปน (สี. ปี.)] ฐิโต อโนนมนฺโต,

ผุสติ กเรหิ อุโภหิ ชณฺณุกานิ;

มหิรุหปริมณฺฑโล อโหสิ,

สุจริตกมฺมวิปากเสสเกนฯ

‘‘พหุวิวิธนิมิตฺตลกฺขณญฺญู,

อตินิปุณา มนุชา พฺยากริํสุ;

พหุวิวิธา คิหีนํ อรหานิ,

ปฏิลภติ ทหโร สุสุ กุมาโรฯ

‘‘อิธ จ มหีปติสฺส กามโภคี,

คิหิปติรูปกา พหู ภวนฺติ;

ยทิ จ ชหติ สพฺพกามโภคํ,

ลภติ อนุตฺตรํ อุตฺตมธนคฺค’’นฺติฯ